Năm 2025 đã chứng kiến một trong những đợt sa thải quy mô lớn nhất trong lịch sử ngành công nghệ với hơn 90,000 việc làm bị cắt giảm toàn cầu. Thế hệ Gen Z - những người mới bước chân vào thị trường lao động - đang đối mặt với một câu hỏi gay gắt: Liệu họ có nên hoảng loạn trước làn sóng sa thải này?
Thực tế cho thấy 72.5% các vụ sa thải tech diễn ra tại Mỹ, với sự tham gia của hơn 130 công ty từ startup đến những gã khổng lồ như Microsoft, Intel và Google. Nhưng thay vì chìm trong lo lắng, Gen Z cần hiểu rõ bản chất của cuộc khủng hoảng này và trang bị những chiến lược thông minh để vượt qua thách thức.
Bức Tranh Toàn Cảnh Tech Layoffs 2025
Những Con Số Đáng Báo Động
Làn sóng sa thải tech 2025 đã tạo ra những thống kê đáng sợ. Intel dẫn đầu với 25,000 việc làm bị cắt, tiếp theo là Panasonic với 10,000 và Microsoft với 8,840 vị trí. Những con số này không chỉ là thống kê khô khan mà đại diện cho hàng nghìn gia đình và ước mơ bị đảo lộn.
Điều đặc biệt đáng lo ngại là tác động không đồng đều lên các nhóm tuổi khác nhau. Trong khi các chuyên gia có kinh nghiệm vẫn có thể tìm kiếm cơ hội mới tương đối dễ dàng, Gen Z - những người mới tốt nghiệp hoặc có ít kinh nghiệm - lại gặp phải “bức tường” khó vượt qua.
Tác Động Trực Tiếp Lên Gen Z
Thống kê cho thấy việc tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp ngành tech đã giảm tới 50% so với mức đỉnh năm 2019. Điều này có nghĩa là cứ 2 cơ hội việc làm dành cho fresh graduate trước đây, giờ chỉ còn lại .
Sự thay đổi tâm lý của Gen Z cũng rất rõ ràng. Khảo sát gần đây cho thấy chỉ 14% sinh viên năm 2025 còn ưu tiên thương hiệu công ty lớn khi tìm việc, giảm mạnh so với 67% năm 2019. Thay vào đó, họ bắt đầu chú trọng hơn đến sự ổn định, cân bằng công việc-cuộc sống và tác động xã hội của công ty.
Phương Thức Sa Thải Thời Đại Số
Một xu hướng đáng chú ý khác là cách thức sa thải đã thay đổi hoàn toàn. 70% nhân viên bị sa thải thông qua email hoặc cuộc gọi điện thoại, chỉ 30% được thông báo trực tiếp. Điều này phản ánh văn hóa công ty đã trở nên phi nhân tính hóa như thế nào, đặc biệt ảnh hưởng đến tâm lý của thế hệ trẻ vốn coi trọng kết nối cá nhân.
Ba Nguyên Nhân Cốt Lõi Của Cuộc Khủng Hoảng
Tăng Trưởng Chậm Lại Sau Đại Dịch
Nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất là sự điều chỉnh sau giai đoạn tăng trưởng “bất thường” trong đại dịch COVID-19. Từ 2020-2022, các công ty tech đã tuyển dụng với tốc độ chóng mặt, dự đoán rằng xu hướng số hóa sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ.
Tuy nhiên, khi thế giới trở lại bình thường, nhu cầu về dịch vụ số không còn tăng trưởng với tốc độ như kỳ vọng. Các công ty nhận ra họ đã “over-hire” và buộc phải điều chỉnh lại quy mô nhân sự để phù hợp với thực tế kinh doanh.
Bất Ổn Kinh Tế Toàn Cầu
Lạm phát cao và chính sách lãi suất thắt chặt đã tạo ra áp lực tài chính lớn lên các công ty tech. Các nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, đòi hỏi lợi nhuận thực tế thay vì chỉ tăng trưởng doanh thu. Điều này buộc các công ty phải cắt giảm chi phí, và nhân sự thường là khoản chi phí lớn nhất.
Đặc biệt, các startup và công ty tech đang giai đoạn tăng trưởng phải đối mặt với việc khó huy động vốn hơn, dẫn đến việc phải cắt giảm nhân sự để kéo dài thời gian hoạt động.
Cuộc Cách Mạng AI - Thanh Gươm Hai Lưỡi
Paradox lớn nhất của ngành tech hiện tại là AI vừa tạo ra cơ hội mới vừa loại bỏ nhiều vị trí công việc truyền thống. 32% các công ty đã sa thải nhân viên để đầu tư vào công nghệ tự động hóa và AI.
Các công việc như coding cơ bản, phân tích dữ liệu đơn giản, và thậm chí một phần thiết kế UI/UX đã bắt đầu được AI hỗ trợ hoặc thay thế. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra nhu cầu mới cho những kỹ năng cao cấp hơn như AI engineering, machine learning operations, và AI ethics.
Gen Z Có Thực Sự Cần Hoảng Loạn?
Những Tín Hiệu Tích Cực
Trước khi đưa ra kết luận bi quan, chúng ta cần nhìn vào những tín hiệu tích cực. Theo Bureau of Labor Statistics, các vị trí software development vẫn dự kiến tăng trưởng 25% từ nay đến 2031 - nhanh hơn nhiều so với mức trung bình các ngành nghề khác.
Nhiều chuyên gia ngành đánh giá đây là một “cyclical reset” - sự điều chỉnh theo chu kỳ thay vì sự sụp đổ vĩnh viễn của ngành tech. Lịch sử cho thấy ngành công nghệ đã trải qua nhiều lần tương tự (dot-com bubble 2000, khủng hoảng tài chính 2008) và luôn phục hồi mạnh mẽ hơn.
Hơn nữa, nhu cầu về chuyển đổi số của các ngành truyền thống như tài chính, y tế, giáo dục vẫn đang tăng mạnh. Điều này tạo ra cơ hội cho Gen Z khám phá những lĩnh vực mới thay vì chỉ tập trung vào Big Tech.
Thách Thức Thực Tế Cần Đối Mặt
Tuy nhiên, thực tế hiện tại vẫn có những thách thức nghiêm trọng. Thị trường lao động tech đang trở thành “tale of two markets” - những người có kinh nghiệm dễ dàng tìm được việc mới, trong khi fresh graduate và junior developers gặp khó khăn lớn.
Sinh viên mới tốt nghiệp không chỉ phải cạnh tranh với nhau mà còn phải cạnh tranh với những senior developers bị sa thải - những người có kinh nghiệm và sẵn sàng nhận mức lương thấp hơn để có việc làm nhanh chóng.
Nguy cơ lớn nhất là “scarring effect” - tác động lâu dài đến sự nghiệp của những người bắt đầu trong thời kỳ khó khăn. Thế hệ Millennial đã trải qua điều tương tự sau khủng hoảng tài chính 2008, với tác động kéo dài 10-15 năm đến thu nhập và cơ hội thăng tiến.
Chiến Lược Thông Minh Cho Gen Z
Đa Dạng Hóa Kỹ Năng Một Cách Chiến Lược
Thay vì hoảng loạn, Gen Z cần tập trung vào việc xây dựng bộ kỹ năng đa dạng và chống “recession”. Các lĩnh vực như AI/Machine Learning, cybersecurity, và data science vẫn đang có nhu cầu cao và khó bị thay thế.
Đặc biệt quan trọng là việc kết hợp technical skills với soft skills. Trong thời đại AI có thể code, khả năng giao tiếp, tư duy phản biện, và leadership trở nên vô cùng quý giá. Gen Z cần học cách trở thành “translator” giữa technical team và business team.
Một xu hướng đáng chú ý là 73% Gen Z hiện tại chọn học liên tục trong công việc thay vì nghỉ việc để học full-time. Điều này cho thấy họ đã thích ứng với thực tế kinh tế và tìm cách phát triển bản thân một cách thực tế hơn.
Mở Rộng Tầm Nhìn Nghề Nghiệp
Gen Z cần nhìn ra ngoài “Silicon Valley bubble” và khám phá cơ hội ở các ngành nghề khác. Các lĩnh vực như fintech trong ngân hàng, govtech trong chính phủ, và manufacturing tech đang có nhu cầu nhân lực cao nhưng ít cạnh tranh hơn.
Địa lý cũng là một yếu tố quan trọng. Trong khi San Francisco và New York đang bão hòa, các thành phố như Austin, Denver, Raleigh đang nổi lên như những tech hub mới với chi phí sống thấp hơn và cơ hội phát triển lớn.
Khảo sát cho thấy 63% Gen Z sẵn sàng linh hoạt về cả địa điểm và ngành nghề - đây là một lợi thế lớn so với các thế hệ trước. Sự linh hoạt này sẽ giúp họ tìm được những cơ hội mà others bỏ qua.
Thích Ứng Với Xu Hướng Làm Việc Mới
Một thay đổi lớn khác là sự quay trở lại của office work. Chỉ 4% job postings hiện tại là fully remote, giảm mạnh so với 18% năm 2022. Gen Z cần thích ứng với mô hình hybrid work và tận dụng lợi ích của việc làm việc tại văn phòng.
Networking và mentorship tại văn phòng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. 67% senior developers cho rằng họ học được nhiều nhất thông qua face-to-face interaction với đồng nghiệp. Gen Z cần chủ động xây dựng mối quan hệ này thay vì chỉ dựa vào virtual communication.
36% Gen Z cũng đang cân nhắc freelancing song song với công việc chính thức. Đây là một chiến lược thông minh để đa dạng hóa nguồn thu nhập và xây dựng portfolio đa dạng.
Tìm Kiếm Công Ty Phù Hợp Với Giá Trị
Gen Z có một lợi thế độc đáo: họ ưu tiên stability, work-life balance và social impact hơn là pure salary growth. Điều này khiến họ phù hợp với những công ty đang tìm kiếm nhân viên cam kết lâu dài thay vì “job hoppers”.
Một thống kê thú vị cho thấy 90% nhân viên bị sa thải sẵn sàng quay lại công ty cũ nếu được đối xử tốt trong quá trình sa thải. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của company culture và employee treatment - những yếu tố mà Gen Z đánh giá cao.
Lời Khuyên Cụ Thể Cho Gen Z Việt Nam
Đối với Gen Z Việt Nam, có những cơ hội độc đáo mà không phải ai cũng nhận ra. Thứ nhất, các công ty trong nước như VNG, FPT, Viettel đang mở rộng mạnh mẽ và cần nhân lực trẻ. Thay vì chỉ nhắm đến các công ty nước ngoài, hãy xem xét những cơ hội này.
Thứ hai, kỹ năng tiếng Anh và khả năng làm việc cross-cultural đang trở thành competitive advantage lớn. Nhiều công ty quốc tế đang outsource việc phát triển phần mềm sang Việt Nam với chi phí thấp hơn nhưng chất lượng cao.
Việc xây dựng portfolio mạnh trên GitHub và LinkedIn là bắt buộc. Tham gia các community tech Việt Nam, hackathons, và open source projects không chỉ giúp học hỏi mà còn tạo ra network quan trọng.
Cuối cùng, chuẩn bị mental health để đối phó với uncertainty. Thị trường việc làm sẽ tiếp tục biến động, và khả năng resilience sẽ quyết định success lâu dài.
Không Hoảng Loạn, Hãy Hành Động
Tech layoffs 2025 thực sự là một thách thức lớn, nhưng không phải là tận thế của ngành công nghệ. Lịch sử đã chứng minh rằng ngành tech luôn có khả năng phục hồi và phát triển mạnh mẽ hơn sau mỗi chu kỳ điều chỉnh.
Gen Z có những lợi thế độc đáo: họ là digital natives, có khả năng thích ứng cao, và driven by values thay vì chỉ money. Những đặc điểm này sẽ giúp họ vượt qua thời kỳ khó khăn hiện tại.
Như một chuyên gia career đã nói: “This generation is forging a new path” - thế hệ này đang tạo ra con đường riêng cho mình. Thay vì hoảng loạn, hãy đầu tư vào skill development, xây dựng resilience, và chuẩn bị cho những cơ hội mới sẽ xuất hiện.
Thị trường lao động tech sẽ tiếp tục thay đổi, nhưng những ai chuẩn bị tốt và thích ứng nhanh sẽ luôn tìm được chỗ đứng. Hãy bắt đầu hành động ngay hôm nay thay vì chờ đợi cơ hội hoàn hảo.