Thời gian đang trôi nhanh và chúng ta chỉ còn vài tháng nữa là bước sang năm 2026 - một cột mốc được dự đoán sẽ đánh dấu cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư. Gen Z, thế hệ sinh từ năm 1997 đến 2012, đang đứng trước ngưỡng cửa lịch sử này với vô vàn cơ hội và thách thức. Liệu “thế hệ số” này đã thực sự sẵn sàng cho những biến động sắp tới?
Theo dữ liệu mới nhất, Gen Z sẽ chiếm khoảng 30% lực lượng lao động toàn cầu vào năm 20252 , trong khi tại Việt Nam, họ đã chiếm đến 56% tổng số ứng viên đang tìm việc7. Tuy nhiên, con số đáng lo ngại là chỉ 35% học sinh trung học Gen Z cảm thấy rằng họ đang học các kỹ năng phù hợp cho sự nghiệp tương lai2. Điều này đặt ra câu hỏi: Gen Z cần chuẩn bị những gì để không chỉ tồn tại mà còn thịnh vượng trong cuộc cách mạng IT 2026?
5 Xu Hướng Công Nghệ Chủ Đạo Sẽ Định Hình 2026
Agentic AI - Cuộc Cách Mạng Sau Generative AI
Nếu như năm 2024 là năm của Generative AI, thì 2026 sẽ thuộc về Agentic AI. Đây không còn là những công cụ AI đơn thuần tạo nội dung, mà là những “đại lý” thông minh có khả năng tự nhận thức, tư duy dựa trên bối cảnh cụ thể và tự ra quyết định3. Agentic AI có thể tự lập kế hoạch hoàn chỉnh, đưa ra giải pháp sáng tạo, thực hiện hành động và thậm chí tự động điều chỉnh hành vi dựa trên trải nghiệm3.
Điều này có nghĩa gì với Gen Z? Thay vì chỉ học cách sử dụng ChatGPT để viết email, họ cần hiểu cách phối hợp với các AI agent để tối ưu hóa toàn bộ quy trình công việc.
Điện Toán Không Gian và Thực Tế Hỗn Hợp
Điện toán không gian kết hợp AR, MR và AI, cho phép người dùng tương tác với môi trường kỹ thuật số giống như thế giới thực3. Đến năm 2028, Gartner dự đoán khoảng 20% người dùng sẽ có trải nghiệm với nội dung gắn liền giữa không gian kỹ thuật số và thực hàng tuần, so với dưới 1% năm 20233.
Thị trường AR/VR dự kiến đạt 296 tỷ USD vào năm 20256 , mở ra cơ hội việc làm khổng lồ trong các lĩnh vực như huấn luyện, y tế, du lịch và sản xuất.
Robot Đa Chức Năng và Tự Động Hóa Thông Minh
Các chuyên gia từ Gartner nhận định rằng đến năm 2030, 80% con người sẽ tương tác với robot thông minh hàng ngày, trong khi hiện nay tỷ lệ này chỉ dưới 10%3. Robot đa chức năng không chỉ thực hiện một công việc mà có thể xử lý nhiều tác vụ khác nhau từ kho bãi, chăm sóc sức khỏe đến bảo trì thiết bị3.
Thị trường robot công nghiệp dự kiến đạt 80 tỷ USD vào năm 20276 , tạo ra nhu cầu lớn về nhân lực có kỹ năng vận hành và bảo trì các hệ thống này.
An Ninh Mạng Chủ Động và Zero Trust
Trong bối cảnh mọi thứ đều được số hóa, an ninh mạng trở thành ưu tiên hàng đầu. Mô hình Zero Trust Architecture đang trở thành tiêu chuẩn, kết hợp với AI để phát hiện và ngăn chặn tấn công chủ động thay vì chỉ phản ứng thụ động.
IoT và Thành Phố Thông Minh
Internet vạn vật (IoT) trong các thành phố thông minh đang phát triển mạnh mẽ6 , kết nối mọi thiết bị từ nhà thông minh, xe tự lái đến hệ thống giao thông và năng lượng. Điều này tạo ra nhu cầu về các chuyên gia có thể thiết kế, triển khai và quản lý các hệ thống IoT phức tạp.
5 Nhóm Kỹ Năng Chìa Khóa Gen Z Cần Làm Chủ
Kỹ Năng Số và Công Nghệ (Hard Skills)
Làm chủ AI và Automation: Gen Z cần vượt ra khỏi việc chỉ “sử dụng” AI mà phải hiểu cách “phối hợp” với AI. Điều này bao gồm prompt engineering, AI ethics, và khả năng đánh giá chất lượng output của AI.
Data Science và Analytics: Theo báo cáo thị trường việc làm, mức lương Data Engineer khởi điểm đã đạt 14 triệu/tháng và dự kiến tăng 24% vào năm 20284. Khả năng thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu để đưa ra insight có giá trị là kỹ năng không thể thiếu.
Cybersecurity: Forbes xếp hạng an ninh mạng đầu trong danh sách kỹ năng cứng 20244. Với mức lương từ 20-50 triệu đồng/tháng tại Việt Nam, đây là một trong những ngành có triển vọng nhất.
Kỹ Năng Giao Tiếp và Hợp Tác
Dù công nghệ có phát triển đến đâu, khả năng giao tiếp hiệu quả với con người vẫn là yếu tố then chốt. Gen Z cần nâng cao kỹ năng thuyết trình, đàm phán, và đặc biệt là giao tiếp liên văn hóa khi làm việc trong môi trường toàn cầu hóa.
Tư Duy Phản Biện và Sáng Tạo
Trong thời đại AI có thể tạo ra nội dung, tư duy phản biện để đánh giá thông tin và khả năng sáng tạo độc đáo trở thành “vũ khí” độc quyền của con người. Gen Z cần rèn luyện khả năng đặt câu hỏi đúng, phân tích thông tin khách quan và đưa ra giải pháp sáng tạo4.
Kỹ Năng Học Tập Liên Tục
Tốc độ thay đổi công nghệ ngày càng nhanh đòi hỏi khả năng tự học và thích nghi cao. Gen Z cần xây dựng thói quen học tập suốt đời và khả năng nhanh chóng nắm bắt công nghệ mới.
Trí Tuệ Cảm Xúc (EQ)
Khi AI đảm nhận nhiều tác vụ kỹ thuật, khả năng hiểu và quản lý cảm xúc, cả của bản thân và người khác, trở thành yếu tố phân biệt. EQ cao giúp Gen Z lãnh đạo hiệu quả và xây dựng mối quan hệ bền vững trong môi trường làm việc4.
Cơ Hội Nghề Nghiệp Mới Đang Bùng Nổ
Các Vị Trí Hot Nhất 2026
Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), đến năm 2025, AI có thể thay thế khoảng 85 triệu việc làm, nhưng đồng thời cũng tạo ra 97 triệu công việc mới4. Các vị trí đáng chú ý bao gồm:
AI Engineer/Specialist: Phát triển và tối ưu hóa các hệ thống Agentic AI
Data Scientist/Engineer: Biến dữ liệu thành insight kinh doanh có giá trị
Cybersecurity Analyst: Bảo vệ dữ liệu trong thời đại Zero Trust
Cloud Solutions Architect: Thiết kế hệ thống đám mây công nghiệp
IoT System Designer: Xây dựng hệ sinh thái thiết bị thông minh
Nghề Nghiệp Lai (Hybrid Careers)
Xu hướng mới là sự kết hợp giữa các lĩnh vực khác nhau:
AI + Marketing = AI Marketing Specialist
Blockchain + Finance = DeFi Developer
IoT + Healthcare = HealthTech Engineer
Cybersecurity + Business = Security Consultant
Cơ Hội Tại Việt Nam
Dữ liệu từ JobsGO cho thấy Gen Z đang tập trung mạnh tại TP.HCM (61,8%) và Hà Nội (59,3%)7. Các ngành thu hút nhất là Marketing (78,8%), Du lịch (77,4%), IT Phần Mềm (77%) và Truyền Thông/PR/Quảng Cáo (74,7%)7.
Đặc biệt, ngành IT Phần Mềm tại Hà Nội dẫn đầu với 75,5% ứng viên Gen Z7 , cho thấy sự quan tâm mạnh mẽ của thế hệ này đối với công nghệ.
Lộ Trình Chuẩn Bị 6 Tháng Cuối Năm 2025
Tháng 7-8: Foundation Phase
Đánh giá kỹ năng hiện tại:
Sử dụng các công cụ self-assessment để xác định điểm mạnh/yếu
Tham gia khảo sát kỹ năng online miễn phí
Tạo danh sách kỹ năng cần phát triển ưu tiên
Bắt đầu học AI:
Đăng ký khóa học AI/Machine Learning cơ bản trên Coursera, edX
Thực hành với ChatGPT, Claude, Gemini trong công việc hàng ngày
Học prompt engineering và AI ethics
Tháng 9-10: Skill Building Phase
Chuyên sâu kỹ năng kỹ thuật:
Tham gia bootcamp Cybersecurity hoặc Data Analytics
Học Cloud Computing (AWS, Azure, Google Cloud)
Thực hành coding với Python, R hoặc SQL
Xây dựng portfolio:
Tạo tài khoản GitHub và đăng projects
Cập nhật LinkedIn với kỹ năng mới
Viết blog chia sẻ kinh nghiệm học tập
Networking:
Tham gia sự kiện tech meetup, webinar
Kết nối với professionals trên LinkedIn
Tham gia các group Facebook, Discord về tech
Tháng 11-12: Practical Application Phase
Thực chiến:
Tham gia hackathon hoặc coding competition
Làm dự án freelance để có kinh nghiệm thực tế
Volunteer cho các startup công nghệ
Chuẩn bị tìm việc:
Cập nhật CV với projects và kỹ năng mới
Luyện tập kỹ năng phỏng vấn kỹ thuật
Researching về các công ty mục tiêu
Học tập liên tục:
Đăng ký alerts về tin tức công nghệ
Follow các thought leaders trên social media
Lên kế hoạch học tập cho năm 2026
Thách Thức và Cách Vượt Qua
Thông Tin Quá Tải
Với tốc độ thay đổi nhanh chóng, Gen Z dễ bị choáng ngợp bởi lượng thông tin khổng lồ. Giải pháp là tập trung vào 2-3 kỹ năng cốt lõi thay vì cố gắng học mọi thứ.
Cạnh Tranh Khốc Liệt
Khi mọi người đều nhận ra tầm quan trọng của kỹ năng số, cạnh tranh sẽ rất gay gắt. Gen Z cần tìm ra điểm khác biệt độc đáo của mình - có thể là sự kết hợp giữa kỹ năng kỹ thuật và soft skills.
Chi Phí Đào Tạo
Nhiều khóa học chất lượng có chi phí cao. Tuy nhiên, hiện có rất nhiều tài nguyên miễn phí như YouTube, FreeCodeCamp, Coursera scholarships mà Gen Z có thể tận dụng.
Kết Luận: Hành Động Ngay Hôm Nay
Cuộc cách mạng IT 2026 không phải là viễn cảnh xa vời mà đang diễn ra ngay trước mắt chúng ta. Gen Z có lợi thế lớn khi là thế hệ “digital native”, nhưng điều đó chỉ là điểm khởi đầu.
6 tháng cuối năm 2025 là thời gian vàng để Gen Z chuẩn bị hành trang cho hành trình phía trước. Thay vì lo lắng về việc bị AI thay thế, hãy học cách trở thành những người dẫn dắt AI và công nghệ.
Hành động ngay:
Bắt đầu học một kỹ năng công nghệ mới trong tuần này
Tham gia ít nhất một community tech trong tháng
Đặt mục tiêu cụ thể cho từng tháng còn lại của năm 2025
Cuộc cách mạng IT 2026 sẽ thuộc về những ai sẵn sàng thay đổi và không ngừng học hỏi. Gen Z đã sẵn sàng chưa?