image

AI Gây Thất Nghiệp Hàng Loạt: Cảnh Báo từ CEO Anthropic về Tương Lai Công Việc

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại thế giới, từ cách chúng ta làm việc đến cách chúng ta sống. Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi công nghệ này đẩy hàng triệu người vào tình trạng thất nghiệp? Trong một bài phỏng vấn gần đây với CNN, Dario Amodei, CEO của Anthropic – công ty đứng sau mô hình AI Claude – đã đưa ra cảnh báo đáng lo ngại: AI có thể xóa sổ 50% việc làm văn phòng cấp thấp và đẩy tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ lên tới 20% trong 1-5 năm tới. Liệu đây có phải là hồi chuông cảnh tỉnh cho tương lai công việc? Và chúng ta cần làm gì để thích nghi?

AI: Lợi Ích To Lớn, Nguy Cơ Tiềm Ẩn

Theo Amodei, AI đang vượt xa con người trong các nhiệm vụ trí tuệ. Từ viết mã, phân tích tài chính đến hỗ trợ khách hàng, các mô hình AI như Claude có thể hoạt động liên tục gần 7 giờ mỗi ngày mà không cần giám sát. Điều này mang lại năng suất vượt bậc, nhưng cũng đặt ra câu hỏi: Liệu con người có còn chỗ đứng trong thị trường lao động?

Ví dụ, trong ngành bán lẻ, các chatbot AI như những chatbot được triển khai bởi Amazon đã thay thế hàng nghìn nhân viên hỗ trợ khách hàng. Tương tự, trong lĩnh vực tài chính, AI được sử dụng để phân tích hợp đồng hoặc dự đoán rủi ro, giúp các công ty như JPMorgan Chase tiết kiệm hàng triệu USD mỗi năm. Những “AI agent” này không chỉ nhanh hơn mà còn không cần nghỉ ngơi, khiến chúng trở thành lựa chọn hấp dẫn cho doanh nghiệp.

“AI sẽ sớm giỏi hơn con người ở hầu hết các nhiệm vụ trí tuệ. Chúng ta cần đối mặt với thực tế này.” – Dario Amodei

Tác Động Kinh Tế và Xã Hội của AI

Amodei dự đoán tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng gấp 5 lần, đạt mức 20% – con số chỉ từng thấy trong thời kỳ cao điểm của đại dịch Covid-19. Khác với các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, nơi công nghệ thay thế lao động chân tay, AI đang nhắm đến các công việc văn phòng chuyên môn cao. Các ngành như tài chính, công nghệ, luật, và tư vấn sẽ chịu tác động mạnh nhất.

Ngành nghề nào dễ bị ảnh hưởng nhất?

  • Kế toán cấp thấp: Nhập liệu, tính toán bảng lương.
  • Hỗ trợ khách hàng: Chatbot AI xử lý câu hỏi 24⁄7.
  • Phân tích dữ liệu cơ bản: AI tự động hóa báo cáo và dự đoán.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình với dự đoán của Amodei. Nhà kinh tế học Aaron Sojourner cho rằng để đạt mức thất nghiệp 20% cùng với tăng trưởng kinh tế, AI cần tăng năng suất lao động lên 30% – một con số “chưa từng có tiền lệ”. Hiện tại, AI chủ yếu được sử dụng để tăng cường (60%) thay vì tự động hóa hoàn toàn (40%), nhưng xu hướng tự động hóa đang tăng nhanh.

Amodei khuyên mọi người nên học cách sử dụng AI để thích nghi với thị trường lao động mới. Dưới đây là các bước cụ thể bạn có thể thực hiện:

1. Học kỹ năng mới

  • Làm quen với các công cụ AI như Claude, ChatGPT, hoặc Grok để tăng hiệu quả công việc. Ví dụ, một nhà tiếp thị có thể sử dụng AI để tạo nội dung quảng cáo nhanh hơn, nhưng vẫn cần kỹ năng chỉnh sửa để đảm bảo tính sáng tạo.
  • Tham gia các khóa học trực tuyến trên Coursera, Udemy, hoặc edX để học về AI, lập trình, hoặc phân tích dữ liệu.

2. Rèn luyện tư duy phản biện

  • Hiểu rõ giới hạn của AI. Ví dụ, một báo cáo tài chính do AI tạo ra có thể bỏ sót các yếu tố ngữ cảnh, như thay đổi chính sách thuế, mà con người dễ dàng nhận ra.
  • Kỹ năng này đặc biệt quan trọng trong các ngành như luật hoặc y tế, nơi sự nhạy bén của con người vẫn là yếu tố then chốt.

3. Đa dạng hóa nghề nghiệp

  • Tìm hiểu các ngành ít bị ảnh hưởng bởi AI, như chăm sóc y tế, giáo dục, hoặc công việc sáng tạo đòi hỏi sự đồng cảm. Ví dụ, các công việc như trị liệu tâm lý hay huấn luyện viên cá nhân vẫn cần sự tương tác con người mà AI khó thay thế.

4. Theo dõi chính sách và hỗ trợ

  • Amodei đề xuất các nhà lập pháp xem xét đánh thuế các công ty AI để phân phối lại lợi ích kinh tế. Một số quốc gia như Pháp và Canada đã thảo luận về các chính sách thuế tương tự để hỗ trợ người lao động bị ảnh hưởng bởi tự động hóa.

Vai Trò của Chính Phủ và Doanh Nghiệp

Để giảm thiểu tác động tiêu cực, Amodei nhấn mạnh vai trò của chính phủ và doanh nghiệp trong việc tái đào tạo lực lượng lao động. Ví dụ:

  • Amazon’s Upskilling 2025: Chương trình này đầu tư hàng trăm triệu USD để đào tạo lại nhân viên về các kỹ năng công nghệ, từ lập trình đến quản lý dữ liệu.
  • Chính sách chính phủ: Các quốc gia như Đức và Singapore đã triển khai chương trình học nghề và trợ cấp cho người lao động bị ảnh hưởng bởi tự động hóa.
  • Thu nhập Cơ bản Phổ quát (UBI): Một số chuyên gia đề xuất UBI như giải pháp để giảm áp lực tài chính, giúp người lao động có thời gian học tập và chuyển đổi nghề nghiệp.

Liệu các giải pháp này có đủ để đối phó với làn sóng thất nghiệp do AI? Câu trả lời phụ thuộc vào tốc độ triển khai và mức độ hợp tác giữa các bên.

Tương Lai Của Công Việc: Cơ Hội Hay Thách Thức?

Dù đưa ra cảnh báo, Amodei vẫn lạc quan về tiềm năng của AI. Ông tin rằng AI có thể mang lại những lợi ích to lớn, như:

  • Y tế: AI hỗ trợ phát hiện ung thư sớm với độ chính xác cao hơn bác sĩ trong một số trường hợp.
  • Năng lượng: AI tối ưu hóa các hệ thống năng lượng sạch, giảm chi phí sản xuất.
  • Kinh tế: Tăng trưởng kinh tế có thể đạt 10% mỗi năm nếu AI được triển khai đúng cách.

Tuy nhiên, Amodei nhấn mạnh: “Chúng ta không thể dừng chuyến xe buýt này, nhưng chúng ta có thể điều hướng nó.” Câu hỏi đặt ra là: Bạn đã sẵn sàng cho sự thay đổi này chưa? Việc hiểu biết và thích nghi với AI không chỉ là lựa chọn mà sẽ sớm trở thành điều kiện cần để tồn tại trong thị trường lao động tương lai.

Nguồn: CNN - Why this leading AI CEO is warning the tech could cause mass unemployment